|
|
Quintus habet strages uarias et funera caris
Deplorata suis. uictos apud Arbela Persas
Consulit Arsamides, duro de tempore tractans,
An pocius sit ei reparato robore latis
|
| 5 | Medorum regnis rursus committere fatis.
Sed proceres herent. ad donatiua maniplos
Conuocat Eacides et donis uulnera curat.
Ecce uir illustris et non inglorius illa
Precedente acie, stipatus prole uirili,
|
| 10 | Mazeus regem Babilonis menibus infert.
QVINTVS LIBER
Lege Numae regis lata de mensibus olim,
Quintus ab ancipiti descendens ordine Iano
Mensis erat, roseis distinguens partibus annum,
Et gemino plausu gaudebant hospite Phebo
|
| 5 | Ledei fratres, prima cum parte diei
Concurrere duces, emenso tempore cuius
Preuidisse luem Medis Persisque futuram
Creditur et scripto Daniel mandasse latenti:
Affuit a siccis ueniens Aquilonibus hyrcus,
|
| 10 | Vltio diuina, proles Philippica, Magnus.
Quem procul ut uidit galea flammante choruscum
Indus Aristomenes, denis elephanta flagellis
Prodigus excutiens medicata cuspide ferrum
Inmergit clipeo, sed eo lorica retuso
|
| 15 | Tutatur corpus. at Magnus harundine monstro
Obuiat, et qua se lateri promuscida iungit,
Vitales aperit ferro mediante latebras.
Fit fragor ingentem monstro faciente ruinam.
Sed cum precipiti cecidisset belua lapsu,
|
| 20 | Vltor Aristomenen et parcere nescius ensis
Acephalum reddit. «nostra est uictoria, nostra est !»
Ingeminant Graii. Persae glomerantur in unum,
Missiliumque frequens regem circumuolat imber.
Sed nec gesa mouent nec seuior ense bipennis
|
| 25 | Quem duce Fortuna uirtus infracta tuetur.
Ille per insertos inuictus et inpiger enses
Telaque prorumpens uolat ignoratque moueri,
Ferreus armatos contundens malleus artus.
Quo feriente cadunt Eliphaz Pharaone creatus
|
| 30 | Et Pharos Orcanides: Eliphaz iaculo, Pharos ense,
Hic eques, ille pedes, Egyptius hic, Syrus ille.
Sicca prius sterilisque diu iam flumine fusi
Sanguinis humet humus, iamque imbuit unda cruoris
Arterias Cybeles. cadit infinita uicissim
|
| 35 | Persarum Macedumque manus. iacet ense Phylotae
Enos et Caynan, Enos quia fuderat ense
Hesifilum, Caynan quia Laomedonta securi.
Ibat Alexandro uulnus letale daturus,
Si sineret Fortuna, Geon, maris incola Rubri,
|
| 40 | Informis facie, quem creditur una Gygantum,
Quippe Gyganteis ducens a fratribus ortum,
Ethiopi peperisse uiro, qui corpore matrem
Inmani referens aliumque colore parentem,
Quos terrere nequit nigredine, corpore terret.
|
| 45 | Fuderat ergo uiros claua ter quinque trinodi,
Agmina dum Graium sinuoso turbine rumpens
Ad Magnum molitur iter, ceu dissipat acri
Dente canes Nemeus aper, cui sudat apertis
Spuma labris, dorso ualli riget instar acuti
|
| 50 | Seta minax, humeroque canes supereminet omnes.
Nunc hos a leua, dextra nunc fulminat illos,
Nunc caput in renes obliquat, rursus ab illis
In latus oppositum, partemque tuetur utramque,
Se non ignarus uolucri defendere giro.
|
| 55 | Ventum erat ad regem. miratur Martius heros
Visa mole uiri, dumque arduus ille cruentam
Erigeret clauam, clamoso gutture regi
Intonat: «heus,» inquit «quis te furor egit in hostem,
Magne, Gyganteum, quem sydereas Iouis arces
|
| 60 | Affectasse legis, a quo uix fulmine tandem
Tutus in etherea mansit Saturnius arce?»
Nondum finierat, agili cum torta lacerto
Pinus Alexandri medio stetit ore loquentis,
Faucibus affigens linguam ne deroget ultra
|
| 65 | Caelicolis. sed adhuc stantem telumque cruentum
Mandentem Macedo tunc demum admissus equini
Pectoris inpulsu quatit, explicitumque per artus
Reddit humo natum. plangit percussa iacentem
Mater humus prolem, tantumque dat icta fragorem,
|
| 70 | Quantus ubi annosam sed adhuc radice superbam
Montibus euellit Boreae uiolentia quercum.
Concurrunt Argiua phalanx, stratumque Geonta
Confodiunt iaculis gladiosque in uiscera condunt.
Quem tandem lacerum uultus et mille retusum
|
| 75 | Pectora uulneribus Acherontis ad antra remittunt.
Parte furens alia Parthorum proterit agmen
Inclitus ille Clytus, cuius soror ubere Magnum
Lactauit proprio. sed que prouenerit illi
Gratia pro meritis magis arbitror esse silendum.
|
| 80 | Hunc ubi germani respersum sanguine uidit
Sanga Damascenus, fraterno motus amore,
Ter gemitum dedit, et repetita medullitus alto
Pectore confusam reprimunt suspiria uocem.
Cumque tribus iaculis frendens explere nequiret
|
| 85 | Pectoris affectum, stricto mucrone micanti
Emicuit curru, quaque huic flagrante piropo
Ardebat cassis, claro caput arguit ictu,
Et nisi loricae latuisset tuta galero,
Plorasset cerebrum terebrata casside ceruix.
|
| 90 | Sed licet attonitus mananti sanguine, Sangae
Non tamen ignauus gladio respondet, idemque
Quod modo transierat primi per uiscera fratris
Balneat alterius inter precordia ferrum.
Diriguit primo spectata cede suorum
|
| 95 | Mecha pater, nec quos lacrimarum funderet imbres
Inuenit facies, etenim dolor intus obortas
Sorbuerat lacrimas, et compluit intima cordis
Arida decrepitae faciei debitus imber,
Suppleuitque uices oculorum flebile pectus.
|
| 100 | Palluit exanimis dextra languente gelato
Corde senex, et mors in uultu uisa sedere.
Mox ubi mens rediit rediuiuo sanguine tandem,
Singultu medias interrumpente querelas,
«Tune duos,» inquit «tortor seuissime, fratres,
|
| 105 | Tune duos ante ora patris mucrone uorasti,
Non ueritus patris emeriti miseraeque parentis
Precipitare dies? sed ut ulterius tibi nullum
Non pateat facinus, ferro, fera tigris, eodem
Quo mea me coram rupisti uiscera ferro
|
| 110 | Iunge patrem natis et funera terna remitte
Coniugis et fratrum uiduae plangenda parenti.
Si qua tamen coniunx, si quis tibi filius heres
Aut soror aut mater, Parcarum uindice filo
Quod doleo doleant et idem quod lugeo plangant.»
|
| 115 | Dixit et inbelli iaculatus missile dextra
Torsit in ora Clyti, quod uix umbone moratum
Ocius auellit Clytus, et qua sancta recuruis
Canicies nemorosa pilis uergebat in armos,
Hispida letali perfodit guttura ferro.
|
| 120 | Ille ruens cecidit, uisu miserabile, natos
Inter semineces, prolemque amplexus utramque
Tendit ad infernam natis comitantibus urbem.
Iamque propinquabat regali prodita luxu
Ipsa acies Darii, curruque micabat ab alto
|
| 125 | Rex, regem innumera lapidum prodente lucerna.
Obstupuit tanta percussus luce Nicanor,
Vtque erat in dextro cornu dux agminis, illuc
Applicuit cuneum belli quem sorte regebat
Commissum. primis arrisit subdola gestis
|
| 130 | Eius et excepit blande Fortuna furentem
Parmenione satum. uix obstitit unda clientum
Primo congressu stabilemque Nicanoris alam
Sustinuit tepide donec Remnon Arabites
Turbidus in medios ruit obsitus imbre quiritum
|
| 135 | Et stabilit profugos mentesque redintegrat egras.
Statur, et inmotis figunt uestigia plantis.
Eminus occumbunt iaculis et turbine fundae,
Cominus et gladio [et] cerebrum siciente securi.
Interdum liuore sudum uerubusque cruentis
|
| 140 | Rem peragunt pedites. sedes implentur auari
Ditis et umbriferi domus insatiabilis antri.
Rumpere fila manu non sufficit una sororum,
Abiectaque colo Cloto Lachesisque uirorum
Fata metunt, unamque duae iuuere sorores.
|
| 145 | Mixta plebe duces pereunt utrinque, sed inter
Milia tot procerum speciali laude refulgens
Inclitus emicuit numerosa cede Nieanor
Perque tot obiectos uestigat Remnona Persas,
Nil actum credens fusis tot milibus, ipsum
|
| 150 | Cum uideat superesse ducem dominumque choortis.
Nec mora conspicui turba cedente suorum
Concurrere duo. ferit horrifer astra boatus,
Et populi quatit arua fragor, ferrata subactas
Cornipedum pedibus putres terit ungula glebas.
|
| 155 | Cominus admissi sibi uicinantur. uterque
Cuspide pretenta superos agnouit in ictu
Propitios, crudeque licet pulsatus acerno
Stipite, mansit eques tamen. hic uacuata propinquum
Vertitur ad capulum manus. erea casside quassa
|
| 160 | Profluuio rigat arua cruor, nec sustinet iras
Mucronis clipeus. genibus cecidere remissis
Vectores uectique simul. prior ense retecto
Surgit Parmenides, et pectora Remnonis acer
Arcet utroque genu donec uitalia Parthi
|
| 165 | Et uentris latebras capulo tenus induit ensis.
Extimplo turbati Arabes et lite relicta
Vertere terga parant. sed quos Hyrcania gignit
Conspicuos in Marte superuenit ala quiritum
Excedens numerum, inclusumque Nicanora uallo
|
| 170 | Armisonae sepis facta statione coronant.
Obruitur primo iaculis. strepit erea cassis
Glandibus et saxis, tantamque sibi lacer orbis
Obstupet innasci ueterano robore siluam.
Iamque pedes ulnaeque labant, mixtoque cruore
|
| 175 | Membra lauat sudor. sed mens infractaque uirtus
Et princeps animus capto sub pectore regnant,
Totque lacessitus iaculis et cestibus ille
Murus Alexandri, sed non sine nomine, tandem
Procubuit, multamque sui cum strage ruinam
|
| 180 | Persarum trahit unius dampnosa ruina,
Qualis Romulea cecidit cum turris in urbe,
Turbine fulmineo uicinas obruit edes.
Interea Macedum planctu pulsatus acerbo
Aduolat orbata catulis truculentior ursa
|
| 185 | Diluuium mundi Macedo. pauet obuia turba
Principis occursum, fugiuntque per auia cursu
Precipiti, dociles uitam preferre tryumpho.
Vnus Alexandro reliquis fugientibus instat
Mennonides Fidias, cuius lanugine prima
|
| 190 | Signabat roseas facies niuis emula malas,
Nobilis et patrio referens a sanguine Cyrum,
Cui nuptura soror Darii. si cederet illi
Gloria Martis, erat unde orta superbia. Magno
Obuius ire parat. sed nec reuerentia patrum
|
| 195 | Nec fauor etatis nec rerum copia mortem
Excutiunt. parili forma sed dispare fato
Occurrit iuueni laxis Effestio frenis,
Et qua flammiuomo rictu micat erea tigris,
Dissicit umbonem, largoque foramine candens
|
| 200 | Admittit ferrum laxo toga ferrea nexu.
Transit in occultas feralis harundo latebras
Pectoris, inque humeros niuea ceruice reclini,
Perpetuae Fidias noctis caligine tectus
Fertur, et eterno clauduntur lumina sompno.
|
| 205 | At leuo in cornu, cui nulli Marte secundus
Parmenio preerat, discors Bellona furebat,
Sanguineis maculosa iubis sanieque recenti
Delibuta comas. cui spumeus axe cruento,
Lumine flammifico, tonitrus et fulminis instar,
|
| 210 | Concitus occurrit ferali turbine frater,
Cui stemit Furor ipse uias, ceduntque ruenti
Degeneres animi. comes indiuisa Furoris
Precipites rapit Ira gradus et fellea torquens
Lumina contempnit humiles rationis habenas,
|
| 215 | Inpaciensque morae leuis et male cuncta ministrans,
Impetus obliquos uersans in puluere currus.
Vndique successus sed et infortunia mixtim
Circumfusa uolant, et mille a uertice Martis
Cum pallore suo nutant per inania mortes.
|
| 220 | Talis in amplexus ueniens per colla sororis
Brachia diffundit deus horrifer. «ocius» inquit
«Labere, cara soror, Macedumque i nuncia regi:
Vana spe raperis, Darium qui perdere per te
Inscius affectas. scelus hoc a principe tanto
|
| 225 | Amouere dei, nec fas ut dextera mundi
Sceptra tenens madeat iugulo polluta senili.
Altera debetur Dario fortuna: suorum
Proditione cadet. celer ergo per arma per hostes
Assis, et uaria populanti cede Pelasgos
|
| 230 | Impiger occurras Mazeo. quippe rapinis
Et Macedum spoliis inhiat laxatque solutos
Compedibus Persas, rursum uersa uice uinclis
Mancipat Argiuos. nec enim tot sufficit ultra
Milia Parmenio paucis incessere turmis.»
|
| 235 | Dixit, at imbrifero Bellona citatior Austro
Fertur et ad dextrum pertransit stridula cornu
Induiturque genas horrendaque Palladis arma,
Gorgonis anguicomos pretendens egide uultus,
Commemoransque dei breuiter mandata recessit
|
| 240 | Infecitque diem ferali nube recedens.
Excutitur saltu Macedo profugamque secutus
Voce deam, «quocunque uenis, dea, cardine, uanum
Spernimus omen,» ait «non me diuellet ab armis
Et curru Darii licet impiger ales ab alto
|
| 245 | Missus Athlantiades uerax michi nuncius ipsas
Afferat a Persis raptas cum matre sorores.
Ex Dario pendet nostri spes unica uoti,
Quem si perdidero, parui michi cetera parui
Perdita momenti. solum si uicero, solus
|
| 250 | Perdita restituet. non est michi perdere tanti
Quod recipi poterit ut non et uincere malim.
Sed neque, si turris Darium septemplice muro
Includat, licet ardenti circumfluus unda
Sulphureis Acheron defendat menia ripis,
|
| 255 | Eripiet Fortuna michi.» sic fatus in armis
Se locat, et summo clipeum feriente lacerto,
Orbem signiferum ceu uallum et menia muro
Pectoris opponit, tendensque in sydera pinum,
Vertice sublato medios ruit hostis in hostes,
|
| 260 | Fumantesque globos torquens testatur adesse
Puluis Alexandrum. fertur temone supino
Afer Aristonides, pedibusque attritus equinis
Occumbit Lysias: Lybicis a Sirtibus Afer
Venerat, a Sciticis Lysias tetrarcha pruinis.
|
| 265 | Afrum Craterus, Lysiam deiecit Amintas.
Ense iacet Lysias, hastili corruit Afer.
Iungitur his Amulon, terebrato gutture rubram
Exhalans animam, Baradanque iacentibus addit
Antigonus, reprimitque globum Tholomeus equestrem,
|
| 270 | Nec minor Eumenidi strages nec gloria Ceni
Inferior, Meleagre, tua. truculentior instat
Perdicas solito cunctis cernentibus ipsam
Ante aciem Darii. Polipercon, nocte fruendum
Qui prius asseruit, redimit de luce patenter
|
| 275 | Consilium de nocte datum. furit Inacha pubes
Mente una uotoque pari. furor omnibus idem
Parque animus bello dominoque simillimus ipsi
Vt quot Alexander comites si Marte furentes
Cominus aspiceret, tot se gauderet habere
|
| 280 | Magnus Alexandros. iam uictoris fragor aures
Pulsabat Darii, iamque irrumpebat in ipsos
Consortes lateris funestae turbo procellae.
Eger in aduersis animus sapientis, et egre
Consulit ipse sibi cum duro tempore primis
|
| 285 | Diffidit rebus et spes languescit inermis.
Nam quid agat Darius? quo se regat ordine demens?
Cui nec tuta fuga est, nec si uelit ipse morari,
Inueniet socios. nam de tot milibus ante
Quos sibi crediderat, bello uix mille supersunt
|
| 290 | Qui stent pro patria. pudor et reuerentia famae
Ne fugiant prohibent, contra timor anxius urget.
Dumque uacillanti stupefactus pectore nutat,
Dum dubitat rapiatne fugam uitamne perosus
Se sinat ipse capi, Persae uelut agmine facto
|
| 295 | Mandant terga fugae rapiuntque per arua relicto
Rege gradum. laxis tunc demum inuitus habenis
Nactus equum Darius rorantia cede suorum
Retrogrado fugit arua gradu. quo tendis inertem,
Rex periture, fugam? nescis, heu perdite, nescis
|
| 300 | Quem fugias. hostes incurris dum fugis hostem.
Incidis in Scillam cupiens uitare Caribdim.
Bessus, Narbazanes, rerum pars magna tuarum,
Quos inter proceres humili de plebe locasti,
Non ueriti temerare fidem capitisque uerendi
|
| 305 | Perdere caniciem, spreto moderamine iuris,
Proch pudor, in domini coniurant fata clientes.
Magnus ut ablatum medio de limine mortis
Accepit Darium, regum super ossa cruentus
Fertur et ingenti super ipsa cadauera saltu
|
| 310 | Insequitur profugum, pene incomitatus Achiuis,
Inmemor ipse sui, qualem rapit impetus ignem
Syderis et raris distinguit nubila flammis,
Quantus ab Alpinis spumoso uertice saxis
Erumpit Rodanus, ubi Maximianus eoos
|
| 315 | Extinxit cuneos cum sanguinis unda meatum
Fluminis adiuuit fusa legione Thebea
Permixtusque cruor erupit in ardua spreto
Aggere terrarum totuinque rigauit Agaunum.
Sed iam precipiti per saxa per inuia saltu
|
| 320 | Transierat Licum paucis comitantibus amnem
Belides, dubiusque stetit stratumne furenti
Inmersurus aquae properaret frangere pontem,
Pelleo clausurus iter. sed ab hoste premendos
Dura cede suos timuit si ponte reciso
|
| 325 | Securus fugiens Persarum excluderet agmen.
Vtile propositum uicit respectus honesti,
Preposuitque suos Darius sibi. maluit ergo
Iustus inire fugam pociusque elegit apertam
Victori prebere uiam quam claudere uictis.
|
| 330 | Fit fuga Persarum, turbatoque ordine passim
Curritur ad pontem. sed et intolerabilis estus
Et cursu duplicata sitis languentia torrent
Viscera, et exhaustos sudor sibi uendicat artus,
Pulmonisque uagas agitant suspiria cellas.
|
| 335 | Vnde inopes undae, nemorum per deuia docti
Occulti laticis salientes querere uenas,
Omnibus incumbunt riuis, haustaque gulose
Cenosi torrentis aqua, precordia limo
Tensa rigent. pregnantem uterum simulare coactus,
|
| 340 | Triste parit funus concepto flumine uenter.
Nonnullis, auido fluuium dum gutture sorbent,
Obstruit occurrens uitales unda meatus
Aeraque in cecis inclusum suffocat antris.
Sed neque tot turmas procerum uulgique phalanges,
|
| 345 | Ad mortem ductore metu sine lege ruentes,
Explicat unius angustia pontis. aceruos
Vix capit unda tumens fluuiique uorago cadentum.
Labuntur passim, lapsosque inuoluit hyatus
Fluminis, et uirides stupuere cadauera Nymphae.
|
| 350 | Languentes gladios et hebentia tela suorum
Intuitus Macedo cum iam decliuus Olimpus
Phebeis legeretur equis fumantibus aruis
Ethiopum et solito pauloque remissius igne
Vreret Herculeas solis uicinia Gades,
|
| 355 | Causatus preceps in noctem tempus, ad illos
Quos credebat adhuc in cornu stare sinistro
Flectit iter. iamque in leuum conuerterat arma
Cum premissus eques a Parmenione triumphum
Nunciat et uariis afflictos stragibus hostes.
|
| 360 | Dumque reducuntur equites in castra, repente
Vallibus emergens Persarum apparuit agmen,
Exurens clipeis galeisque micantibus agros.
Qui primos inhibere gradus et figere gressum;
Demum ubi tam paucos Macedum uidere, cruentas
|
| 365 | In Magnum uertere acies. rex ante quiritum
More suo gradiens uexilla, pericula Martis
Dissimulans potius quam spernens, illud ab hoste
Concussum tociens sed inexpugnabile castrum
Pectoris opposuit Persis, nec defuit illi
|
| 370 | Perpetua in dubiis rebus fortuna. choortis
Prefectum mortis et Martis amore furentem
Excipit et celeri rimatur uiscera ferro.
Nec mora Lisimacus et gloria gentis Acheae
Inuasere Arabes passim, neutrisque pepercit
|
| 375 | Martius ille furor ubi nemo cadebat inultus.
Verum cum, Phebi radiis Athlantide stella
Iam uultus audente suos opponere, Persis
Marte uideretur fuga tucior, ordine rupto
Consuluere fugae, laxisque licenter habenis
|
| 380 | Nocte fere media transuecti fluminis amnem,
Arbela perueniunt, ubi rex Babilonius illos,
Quos secum fuga contulerat, lugubris et amens
Consulit et pariter duro de tempore tractat.
Cumque repressisset queruli suspiria cordis,
|
| 385 | Relliquias Macedum lacrimoso lumine spectans,
«Fortuitos» inquit «tociens uariare tumultus,
Nunc aduersa pati, nunc exultare secundis,
Nunc caput incuruare malis, nunc tollere sortis
Humane est. humilem sic uidit Lydia Cresum.
|
| 390 | Sic sic uictorem uersa uice femina uicit.
Sic quoque Termopile Xerxen uidere iacentem,
Et qui nauigiis totum modo texerat equor,
Vix licuit uicto sola cum naue reuerti.
Nulla rei nouitas peruertere fortia debet
|
| 395 | Pectora cum nulla teneatur lege fidelis
Esse homini Fortuna diu. spes unica uictis
Contra uictorem rursus sperare tryumphum.
Nec dubito quin uictor agros aditurus et urbes
Ciuibus exhaustas sed opiinis rebus et auro
|
| 400 | Confertas, ubi gens auidissima, gutture toto
Visceribus siccis siciens letale metallum,
Temptabit sedare sitim predaque recenti
Conceptam saciare famem. nec inutile nobis
Id reor. interea fines intactaque bellis
|
| 405 | Regna petiturus Medorumque ultima, uires
Non egre reparabo meas. preciosa supellex
Castraque castratis et multa pelice plena
Quanti sint oneris et quantum bella gerentes
Impediant, usu longo didicere potentes.
|
| 410 | His partis erit inferior, quibus ante remotis
Maior erat Macedo. spoliis uincetur onustus
Qui uicit uacuus. non auro bella geruntur
Sed ferro. non es non oppida regna tuentur
Sed uirtus uiresque uirum. penetremus abactos
|
| 415 | Medorum fines. in duris utile rebus
Non dictu speciosa sequi docet ipsa facultas.
Non secus antiquos primo molimine rerum
Nouimus afflictos sortis discrimine patres,
Indultis aliquot hostique sibique diebus,
|
| 420 | Fortunam reparasse suam rursusque retusis
Hostibus aduersa de parte tulisse tryumphos.»
Finierat Darius. uox plena pauoris et exspes
Visa suis. cum tot opibus Babilona superbam
Et reliquas urbes sine defensore relictas
|
| 425 | Esset Alexander primo fracturus Eoo,
Nulla uidebatur reparande copia sortis,
Sed neque quod superest retinendi gratia regni.
Seu confirmato tamen agmine siue sequentes
Imperium pocius quam consilium ducis, uno
|
| 430 | Maturant animo Medorum uisere fines.
Nec mora distribuens celebres apud Arbela gazas
Munificus Macedo, tantis ardenter onusto
Rebus et inuenta saciato milite preda,
Transcurrit Syriam pluuioque citatior Austro
|
| 435 | Vi uel amicicia superandis ciuibus ardet
Obsita coctilibus intrare palacia muris
Insignemque olim tot regum laudibus urbem
Cui dedit eternum labii confusio nomen.
Cumque Semiramia tantum distaret ab urbe,
|
| 440 | Quantum Secaniis distat Dyonisius undis,
Ecce uir illustris, stipatus prole beata,
Impiger occurrit Mazeus transfuga regi,
Imperio Magni sese Babilonaque dedens.
Quem rex complexus auide uultuque benigno
|
| 445 | Suscipiens tacitis suffocat gaudia uotis,
Quippe laboris erat longi magnique paratus
Tot populis et tot munitam turribus urbem
Obsidione capi nisi machina numine diuum
Coctile cementum crebro dissolueret ictu.
|
| 450 | Virque manu promptus et non inglorius illa
Precedenti acie, tociens expertus in armis,
Exemplo poterat alios ad federa pacis
Inuitare suo. tunc uero, cohortibus arte
Dispositis iussisque sequi et retrocedere Persis,
|
| 455 | Agmine quadrato stupefactae illabitur urbi.
Splendet in occursu tanti Babilonia regis,
Et quas congessit ueterum sollertia regum
Exponuntur opes. ardent altaria gemmis,
Porticibusque sacris statuae reteguntur auitae.
|
| 460 | Per fora per uicos et compita serica ridet
Vestis, et auriuomis ignescunt fana coronis,
Matronasque graues animis ciuesque seueros
Tegmina celatis urunt bombicina monstris.
Seruus et ancillae, iussi lucescere luxu
|
| 465 | Barbarico, insolitos nequeunt sufferre paratus,
Immemoresque sui dum contemplantur amictus,
Iam se presumunt seruos non esse fateri,
Hosque, quibus deerat fallax opulentia, iussit
Inter honoratos fulgere precaria uestis.
|
| 470 | Iam totum uictoris iter lasciuia florum
Texerat et ramis uiduata uirentibus arbor.
Quocumque ingreditur, certant timiamata thuri
Diuinique Arabum pascuntur odoribus ignes
Et matutino saciantur aromate nares.
|
| 475 | Effera prefertur claustro indignata teneri
Tigris et obstrusi ferrato carcere pardi.
Inclusi caueis frendunt inmane leones
Et quecumque tenet Hyrcanos bestia saltus.
Et ne prepediant oculos obiecta sequentum
|
| 480 | Turba frequens, gradibus euecti ad culmina certis
Quam plures auidique suum cognoscere regem
Edita murorum longa statione coronant.
Occurrunt lyricis modulantes cantibus odas
Cum cytharis mimi. concordant cimbala sistris.
|
| 485 | Tympana psalterio cedunt, nec defuit aures
Blandius humanas docilis sopire uiella,
Et quos Nyliace tradunt mendacia gentis
Fatidicos celique notis prenosse peritos
Sydereos motus et inehictabile fatum,
|
| 490 | Memphitae uates currum uictoris adorant.
Numquam tam celebri iactatrix Roma tryumpho
Victorem mirata suum tam diuite luxu
Excepit, seu cum fuso sub Leucade Cesar
Antonio sexti mutauit nomina mensis
|
| 495 | Lactandasque dedit ydris Cleopatra papillas
Seu post Emathias acies cum sanguine Magni
Iam satur irrupit Tarpeiam Iulius arcem,
Et merito: nam si regum miranda recordans
Laudibus et titulis cures attollere iustis,
|
| 500 | Si fide recolas quam raro milite contra
Victores mundi tenero sub flore iuuentae
Quanta sit aggressus Macedo, quam tempore paruo
Totus Alexandri genibus se fuderit orbis,
Tota ducum series, uel quos Hyspana poesis
|
| 505 | Grandiloquo modulata stilo uel Claudius altis
Versibus insignit, respectu principis huius
Plebs erit ut pigeat tanto splendore Lucanum
Cesareum cecinisse melos Romaeque ruinam
Et Macedum claris succumbat Honorius armis.
|
| 510 | Si gemitu commota pio uotisque suorum
Flebilibus diuina daret clementia talem
Francorum regem, toto radiaret in orbe
Haut mora uera fides, et nostris fracta sub armis
Parthia baptismo renouari posceret ultro,
|
| 515 | Queque diu iacuit effusis menibus alta
Ad nomen Christi Kartago resurgeret, et quas
Sub Karolo meruit Hyspania soluere penas
Exigerent uexilla crucis, gens omnis et omnis
Lingua Ihesum caneret et non inuita subiret
|
| 520 | Sacrum sub sacro Remorum presule fontem.
|