|
|
Franciscus Ciceroni suo salutem.
[1] Epystolas tuas «diu multumque
perquisitas» atque ubi minime rebar inventas, avidissime perlegi. Audivi multa te
dicentem, multa deplorantem, multa variantem, Marce Tulli, et qui iampridem qualis
preceptor aliis fuisses noveram, nunc tandem quis tu tibi esses agnovi. Unum hoc
vicissim a vera caritate profectum non iam consilium sed lamentum audi, ubicunque es,
quod unus posterorum, tui nominis amantissimus, non sine lacrimis fundit. [2] O
inquiete semper atque anxie, vel ut verba tua recognoscas (Ps.-Cic. ad Octav., 6), «o preceps et
calamitose senex», quid tibi tot contentionibus et prorsum nichil profuturis
simultatibus voluisti? Ubi et etati et professioni et fortune tue conveniens otium
reliquisti? Quis te falsus glorie splendor senem adolescentium bellis implicuit et per
omnes iactatum casus ad indignam philosopho mortem rapuit?
[3] Heu et fraterni consilii immemor et tuorum tot salubrium preceptorum,
ceu nocturnus viator lumen in tenebris gestans, ostendisti secuturis callem, in quo ipse
satis miserabiliter lapsus es. Omitto Dyonisium, [4] omitto fratrem tuum ac nepotem,
omitto, si placet, ipsum etiam Dolabellam, quos nunc laudibus ad celum effers, nunc
repentinis malidictis laceras: fuerint hec tolerabilia fortassis. Iulium quoque Cesarem
pretervehor, cuius spectata clementia ipsa lacessentibus portus erat; Magnum preterea
Pompeium sileo, cum quo iure quodam familiaritatis quidlibet posse videbare. Sed quis
te furor in Antonium impegit? [5] Amor credo reipublice, quam funditus iam corruisse
fatebaris. Quodsi pura fides, si libertas te trahebat, quid tibi tam familiare cum Augusto?
Quid enim Bruto tuo responsurus es (ad Brut. I, 16, 7)? «Siquidem» inquit,
«Octavius tibi placet, non dominum fugisse sed amiciorem dominum quesisse
videberis». [6] Hoc restabat, infelix, et hoc erat extremum, Cicero, ut huic ipsi
tam laudato malidiceres, qui tibi non dicam malifaceret, sed malifacientibus non
obstaret. Doleo vicem tuam, amice, et errorum pudet ac miseret, iamque cum eodem
Bruto (ad Brut. I, 17, 5) «his artibus nichil tribuo, quibus te instructissimum fuisse scio».
Nimirum quid enim iuvat alios docere, quid ornatissimis verbis semper de virtutibus
loqui prodest, si te interim ipse non audias? [7] Ah quanto satius fuerat philosopho
presertim in tranquillo rure senuisse, de «perpetua illa», ut ipse quodam
scribis loco (ad Att. X, 8, 8), «non de hac iam exigua vita cogitantem», nullos habuisse
fasces, nullis triumphis inhiasse, nullos inflasse tibi animum Catilinas. Sed hec quidem
frustra.
Eternum vale, mi Cicero.
Apud superos, ad dexteram Athesis ripam, in civitate Verona
Transpadane Italie, XVI Kalendas Quintiles, anno ab ortu Dei illius quem tu non
noveras, MCCCXLV.
|