gallice    1    app. 1
1 Mago, Karthaginiensium imperator, cum primus omnium ordinata disciplina militari imperium Poenorum condidisset uiresque ciuitatis non minus bellandi arte quam uirtute firmasset, diem fungitur relictis duobus filiis Asdrubale et Hamilcare, 2 qui per uestigia paternae uirtutis decurrentes sicuti generi, ita et magnitudini patris successerunt. 3 His ducibus Sardiniae bellum inlatum ; aduersus Afros quoque uectigal pro solo urbis multorum annorum repetentes dimicatum. 4 Sed Afrorum sicuti causa iustior, ita et fortuna superior fuit, 5 bellumque cum his solutione pecuniae, non armis finitum. 6 In Sardinia quoque Asdrubal grauiter uulneratus imperio Hamilcari fratri tradito interiit, 7 cuius mortem cum luctus ciuitatis, tum et dictaturae undecim et triumphi quattuor insignem fecere. 8 Hostibus quoque creuere animi, ueluti cum duce uires Poenorum cecidissent. 9 Itaque Siciliae populis propter adsiduas Karthaginiensium iniurias ad Leonidam fratrem regis Spartanorum concurrentibus graue bellum natum, in quo et diu et uaria uictoria proeliatum fuit. 10 Dum haec aguntur, legati a Dario, Persarum rege, Karthaginem uenerunt adferentes edictum, quo Poeni humanas hostias immolare et canina uesci prohibebantur ; 11 mortuorumque corpora cremare potius quam terra obruere a rege iubebantur ; 12 petentes simul auxilia aduersus Graeciam, cui inlaturus bellum Darius erat. 13 Sed Karthaginienses auxilia negantes propter adsidua finitimorum bella ceteris, ne per omnia contumaces uiderentur, cupide paruere.
 
gallice    2    app. 2
1 Interea Hamilcar bello Siciliensi interficitur relictis tribus filiis Himilcone, Hannone, Gisgone. 2 Asdrubali quoque par numerus filiorum fuit, Hannibal, Asdrubal et Sapho. 3 Per hos res Karthaginiensium ea tempestate regebantur. 4 Itaque et Mauris bellum inlatum et aduersus Numidas pugnatum et Afri conpulsi stipendium urbis conditae Karthaginiensibus remittere. 5 Dein, cum familia tanta imperatorum grauis liberae ciuitati esset omniaque ipsi agerent simul et iudicarent, centum ex numero senatorum iudices deliguntur, 6 qui reuersis a bello ducibus rationem rerum gestarum exigerent, ut hoc metu ita in bello imperia cogitarent, ut domi iudicia legesque respicerent. 7 In Sicilia in locum Hamilcaris imperator Himilco succedit, qui cum nauali terrestrique bello secunda proelia fecisset multasque ciuitates cepisset, repente pestilentis sideris ui exercitum amisit. 8 Quae res cum nuntiata Karthagine esset, maesta ciuitas fuit ; omnia ululatibus non secus ac si urbs ipsa capta esset personabant, 9 clausae priuatae domus, clausa deorum templa, intermissa omnia sacra, omnia priuata officia damnata. 10 Cuncti deinde ad portum congregantur egredientesque paucos e nauibus, qui cladi superfuerant, de suis percontantur. 11 Vt uero dubia antea spe et suspenso metu, incerta orbitatis expectatione casus suorum miseris eluxit, tunc toto litore plangentium gemitus, tunc infelicium matrum ululatus et flebiles querelae audiebantur.
 
gallice    3    app. 3
1 Inter haec procedit inops e naui sua imperator sordida seruilique tunica discinctus, ad cuius conspectum plangentium agmina iunguntur. 2 Ipse quoque manus ad caelum tendens nunc sortem suam, nunc publicam fortunam deflet ; 3 nunc deos accusat, qui tanta belli decora et tot ornamenta uictoriarum, quae ipsi dederant, abstulerint ; qui captis tot urbibus totiensque hostibus terrestri naualique proelio uictis exercitum uictorem non bello sed peste deleuerint. 4 Deferre se tamen ciuibus suis non modica solacia, quod malis eorum hostes gaudere, non gloriari possint ; 5 quippe cum neque eos, qui mortui sunt, a se occisos, neque eos, qui reuersi sunt, a se fugatos possint dicere, 6 praedamque quam relictis a se castris abstulerint, non esse talem quam uelut spolium uicti hostis ostentent, sed quam possessione uacua fortuitis dominorum mortibus sicuti caduca occuparint. 7 Quod ad hostes pertineat, uictores se recessisse ; quod ad pestem, uictos. 8 Nihil tamen se grauius ferre, quam quod inter fortissimos uiros mori non potuerit seruatusque sit non ad uitae iucunditatem, sed ad ludibrium calamitatis. 9 Quamquam ubi miseras copiarum reliquias Karthaginem reduxerit, se quoque secuturum commilitones suos 10 ostensurumque patriae non ideo se in eam diem uixisse, quoniam uellet uiuere, sed ne hos, quibus nefanda lues pepercerat, inter hostium exercitus relictos morte sua proderet. 11 Tali uociferatione per urbem ingressus, ut ad limina domus suae uenit, prosecutam multitudinem uelut postremo adloquio dimisit 12 obseratisque foribus ac nemine ad se, ne filiis quidem, admissis mortem sibi consciuit.

____________

M YO def.
 
      1
1 diem fungitur t FL CD Gal. See. : def- p E² die f- E¹ S Rue.
9 ad leonidam W Gal. See. : ad * leonidae Rue. uide adn. || proeliatum fuit pi Gal. : p. A fuit p. GVQ See. p. est CD Rue.
10 poeni tpi : pene CD.
11 mortuorumque i CD Rue. Gal. : mortuorum quoque t See. mortuorum p.
 
      2
2 asdrubal tpi : alsibar CD.
3 res tpi : reges CD.
5 dein tpi : -nde CD.
6 rerum post gestarum trans. CD.
7 ui tpi : lue CD.
8 maesta - ululatibus post capta esset trans. CD Rue. Gal. uide adn.
9 erant post domus add. CD.
10 portum tpi : forum CD.
11 orbitatis tpi : -tate CD.
 
      3
1 inops tpi : et ipse CD Rue. Gal. || e naui sua p CD Rue. Gal. : naui sua t See. e nauibus i.
2 manus X i CD : -um t PZ.
5 qui - eos om. C.
6 praedamque quam CD Rue. : praedam tp See. sed praedam quamquam i praedam quam Gal.
7 pertineat CD Rue. : -net tp EFS Gal. See. -nent L || recessisse tpi : reuerti- CD.
8 grauius tpi : grati- CD || sit post calamitatis add. CD.
10 relictos tpi : legatos t.