Saturae

Satura XII

_______________________________________________________

Natali, Corvine, die mihi dulcior haec lux,

qua festus promissa deis animalia caespes

expectat. niveam reginae ducimus agnam,

par vellus dabitur pugnanti Gorgone Maura;

5

sed procul extensum petulans quatit hostia funem

Tarpeio servata Iovi frontemque coruscat,

quippe ferox vitulus templis maturus et arae

spargendusque mero, quem iam pudet ubera matris

ducere, qui vexat nascenti robora cornu.

10

si res ampla domi similisque adfectibus esset,

pinguior Hispulla traheretur taurus et ipsa

mole piger, nec finitima nutritus in herba,

laeta sed ostendens Clitumni pascua sanguis

et grandi cervix iret ferienda ministro

15

ob reditum trepidantis adhuc horrendaque passi

nuper et incolumem sese mirantis amici.

nam praeter pelagi casus et fulminis ictus

evasit. densae caelum abscondere tenebrae

nube una subitusque antemnas inpulit ignis,

20

cum se quisque illo percussum crederet et mox

attonitus nullum conferri posse putaret

naufragium velis ardentibus. omnia fiunt

talia, tam graviter, si quando poetica surgit

tempestas. genus ecce aliud discriminis audi

25

et miserere iterum, quamquam sint cetera sortis

eiusdem pars dira quidem sed cognita multis

et quam votiva testantur fana tabella

plurima: pictores quis nescit ab Iside pasci?

accidit et nostro similis fortuna Catullo.

30

cum plenus fluctu medius foret alveus et iam

alternum puppis latus evertentibus undis

arboris incertae, nullam prudentia cani

rectoris cum ferret opem, decidere iactu

coepit cum ventis, imitatus castora, qui se

35

eunuchum ipse facit cupiens evadere damno

testiculi: adeo medicatum intellegit inguen.

‹fundite quae mea sunt› dicebat ‹cuncta› Catullus

praecipitare volens etiam pulcherrima, vestem

purpuream teneris quoque Maecenatibus aptam,

40

atque alias quarum generosi graminis ipsum

infecit natura pecus, sed et egregius fons

viribus occultis et Baeticus adiuvat aer.

ille nec argentum dubitabat mittere, lances

Parthenio factas, urnae cratera capacem

45

et dignum sitiente Pholo vel coniuge Fusci;

adde et bascaudas et mille escaria, multum

caelati, biberat quo callidus emptor Olynthi.

sed quis nunc alius, qua mundi parte quis audet

argento praeferre caput rebusque salutem?

50

[non propter vitam faciunt patrimonia quidam,

sed vitio caeci propter patrimonia vivunt.]

iactatur rerum utilium pars maxima, sed nec

damna levant. tunc adversis urguentibus illuc

reccidit ut malum ferro summitteret, ac se

55

explicat angustum: discriminis ultima, quando

praesidia adferimus navem factura minorem.

i nunc et ventis animam committe dolato

confisus ligno, digitis a morte remotus

quattuor aut septem, si sit latissima, taedae;

60

mox cum reticulis et pane et ventre lagonae

accipe sumendas in tempestate secures.

sed postquam iacuit planum mare, tempora postquam

prospera vectoris fatumque valentius euro

et pelago, postquam Parcae meliora benigna

65

pensa manu ducunt hilares et staminis albi

lanificae, modica nec multum fortior aura

ventus adest, inopi miserabilis arte cucurrit

vestibus extentis et, quod superaverat unum,

velo prora suo. iam deficientibus austris

70

spes vitae cum sole redit. tum gratus Iulo

atque novercali sedes praelata Lavino

conspicitur sublimis apex, cui candida nomen

scrofa dedit, laetis Phrygibus mirabile sumen

et numquam visis triginta clara mamillis.

75

tandem intrat positas inclusa per aequora moles

Tyrrhenamque pharon porrectaque bracchia rursum

quae pelago occurrunt medio longeque relincunt

Italiam; non sic igitur mirabere portus

quos natura dedit. sed trunca puppe magister

80

interiora petit Baianae pervia cumbae

tuti stagna sinus, gaudent ubi vertice raso

garrula securi narrare pericula nautae.

Ite igitur, pueri, linguis animisque faventes

sertaque delubris et farra inponite cultris

85

ac mollis ornate focos glebamque virentem.

iam sequar et sacro, quod praestat, rite peracto

inde domum repetam, graciles ubi parva coronas

accipiunt fragili simulacra nitentia cera.

hic nostrum placabo Iovem Laribusque paternis

90

tura dabo atque omnis violae iactabo colores.

cuncta nitent, longos erexit ianua ramos

et matutinis operatur festa lucernis.

neu suspecta tibi sint haec, Corvine, Catullus,

pro cuius reditu tot pono altaria, parvos

95

tres habet heredes. libet expectare quis aegram

et claudentem oculos gallinam inpendat amico

tam sterili; verum haec nimia est inpensa, coturnix

nulla umquam pro patre cadet. sentire calorem

si coepit locuples Gallitta et Pacius orbi,

100

legitime fixis vestitur tota libellis

porticus, existunt qui promittant hecatomben,

quatenus hic non sunt nec venales elephanti,

nec Latio aut usquam sub nostro sidere talis

belua concipitur, sed furva gente petita

105

arboribus Rutulis et Turni pascitur agro,

Caesaris armentum nulli servire paratum

privato, siquidem Tyrio parere solebant

Hannibali et nostris ducibus regique Molosso

horum maiores ac dorso ferre cohortis,

110

partem aliquam belli, et euntem in proelia turrem.

nulla igitur mora per Novium, mora nulla per Histrum

Pacuvium, quin illud ebur ducatur ad aras

et cadat ante Lares Gallittae victima sola

tantis digna deis et captatoribus horum.

115

alter enim, si concedas, mactare vovebit

de grege servorum magna et pulcherrima quaeque

corpora, vel pueris et frontibus ancillarum

inponet vittas et, si qua est nubilis illi

Iphigenia domi, dabit hanc altaribus, etsi

120

non sperat tragicae furtiva piacula cervae.

laudo meum civem, nec comparo testamento

mille rates; nam si Libitinam evaserit aeger,

delebit tabulas inclusus carcere nassae

post meritum sane mirandum atque omnia soli

125

forsan Pacuvio breviter dabit, ille superbus

incedet victis rivalibus. ergo vides quam

grande operae pretium faciat iugulata Mycenis.

vivat Pacuvius quaeso vel Nestora totum,

possideat quantum rapuit Nero, montibus aurum

130

exaequet, nec amet quemquam nec ametur ab ullo.